Koud van protestantse warmtemeters

In het najaar van 1979 krijgen de huurders van de flatwoningen van de Protestant Christelijke Woningbouwvereniging (PCW) in de Merenwijk de afrekening van de verwarmingskosten in de bus. Dat is even schrikken. Terwijl de voorschotbedragen al erg hoog zijn, moet iedereen bijbetalen. De meeste bewoners tussen de 600 en 700 gulden, sommige meer dan 1000 gulden. Bij de SP Hulp en Informatiedienst komen klachten van de Merenwijkers binnen. SP’ers Fenna Vergeer en Tim van Houten gaan op onderzoek uit en treffen tal van gebreken en onregelmatigheden aan in het verwarmingssysteem en de warmtemeters van de PCW-flats. Er wordt een bewonerscomité opgericht dat de zaak bij het PCW-bestuur aanhangig maakt. Maar de PCW geeft niet thuis. Dat leidt tot een aanvaring tussen voorzitter De Geus van de Protestant Christelijken en de bewoners, gesteund door de SP tot aan rechter aan toe. Zelfs na een gewonnen rechtszaak  en bemiddeling door wethouder Tesselaar (PvdA) weet de PCW van geen wijken. Een verhaal over buurtacties en christelijke regenten.

 

Wordt U ook koud  van de afrekening van de warmtemeters? Zo begint een bericht van twee huurders van PCW-flats in de Milanenhorst en de Ravenhorst, dat zij met hulp van de SP Hulp en Informatiedienst (SP-HID) in de buurt verspreiden. Kort daarvoor, in november 1979, hebben ze van de PCW de jaarlijkse afrekening van de servicekosten toegestuurd gekregen. Zij moeten honderden guldens bijbetalen, terwijl de voorschotbedragen de laatste jaren ook steeds hoger zijn geworden. Zij nemen contact op met de SP-HID, die al eerder huurders in de Merenwijk heeft geholpen met hun strijd tegen hoge woonlasten. Samen met de twee bewoners gaan Fenna Vergeer en Tim van Houten in de buurt op onderzoek uit. Dat levert een waslijst van klachten op. Het verwarmingssysteem van de flats, die nog geen 10 jaar oud zijn, deugt van geen kanten: verwarmingsbuizen in het grondwater;  buitenportieken die zomer en winter verwarmd worden, terwijl flats op de bovenverdiepingen in de winter niet warm te krijgen zijn en waar in de zomer de verwarming niet uit gaat; geen enkele isolatie;  tocht door slechte raam- en deurkozijnen. Er staat zelfs een flat al meer dan een jaar leeg, omdat hij onbewoonbaar is door schimmel, vochtoverlast en lekkages. En dan is de jaarlijkse afrekening van de stookkosten de druppel die de emmer doet overlopen. De PCW-huurders zijn heel boos. Iedereen moet bijbetalen. De meesten tussen de 600 en 700 gulden, sommigen meer dan 1000 gulden.

Wij weigeren de stookkostenverhoging totdat klachten verholpen zijn

Op 6 februari 1980 organiseert de SP-HID een vergadering voor alle huurders van de PCW in de openbare school aan het Valkenpad. Het loopt storm en het is er lekker warm. Fenna Vergeer van de SP zit de vergadering voor. Er wordt een bewonerscomité van 15 mensen opgericht dat handtekeningen gaat ophalen onder een petitie aan de PCW met de volgende eisen:

– Op korte termijn isolatie van de verwarmingsbuizen en wegpompen van grondwater.

– Opstellen van een isolatieplan in overleg met bewoners.

– Inzage in de financiën van de stookkosten en de berekening van de voorschotbedragen en de bijbetalingen.

Unaniem wordt besloten om de verhoging van de stookkosten met meer dan 10 gulden per maand per 1 jan. 1980 van f 64,65 naar f 74,95 niet te betalen totdat de klachten verholpen zijn. Een uitgebreide brief met een inventarisatie van de klachten en de bezwaren tegen de stookkostenverhoging wordt in februari aan het bestuur van de PCW, in de persoon van Mevr. Smit-Clifford, gestuurd vergezeld van de handtekeningen van 358 bewoners uit de Haviks-, Milanen-, Kiekendief-, Valken- en Buizerdhorst. In de brief staat ook: “Zolang het bestuur de mankementen aan het CV-systeem niet verhelpt, weigeren veel bewoners de aangekondigde stookkostenverhoging te betalen.” De brief wordt ook gestuurd aan de Huurcommissie, de Leidse gemeenteraad en het college van BenW.

 Ontslag voor huismeester Hennie Pikaar vanwege bewezen verdiensten.

Hennie Pikaar is door de PCW aangenomen als huismeester van de flats in de Merenwijk. Hij woont zelf in een PCW-flat in de Havikshorst. Hij weet als geen ander hoe het is gesteld met het verwarmingssysteem en onderschrijft de klachten van de bewoners. Hij heeft al vele verzoeken bij het bestuur ingediend om de gebreken aan te pakken. In een ingezonden brief in het Leidsch Dagblad van 29 januari 1980 schrijft hij: “…voordat het water van de cv-leidingen in de radiotoren komt is het in de trappenhuizen en onder de vloeren in het water al zoveel afgekoeld, dat de temperatuur in de meeste flats niet boven de 18-19 graden komt.” Hij vindt het schandalig dat sommige mensen daardoor wel 1700 gulden per jaar moeten bijbetalen. “Wanneer wordt er door de PCW eens opdracht gegeven tot het isoleren van de leidingen en het wegpompen van het grondwater? Helaas heb ik op brieven aan de PCW over deze punten geen antwoord gehad.” Het bestuur van de PCW is echter niet gediend van deze adviezen voor energiebesparing van de huismeester. Hennie Pikaar wordt ontslagen, omdat hij zich “op onaanvaardbare wijze” over de PCW heeft uitgelaten. Aldus zijn ontslagbrief. In het Leidsch Dagblad van 9 april 1980 vinden Fenna Vergeer en Tim van Houten van de SP het ontslag een “grof schandaal”. 

 Het PCW-bestuur wil niets tegen de krant zeggen en verwijst naar de heer Van der Niet van de Centrale Technische Werkplaats (CTW). Die zegt dat  Pikaar niet ontslagen is maar geschorst: “De heer Pikaar deed zijn werk niet goed. Daarom is hij geschorst.” De SP zegt Pikaar de hulp van een SP-advocaat toe, mocht de PCW tot ontslag overgaan. De rechter beslist dat de PCW 20.000 gulden schadevergoeding aan de heer Pikaar moet betalen.

 “Bewoners willen alleen maar minder stookkosten betalen”

De PCW beantwoordt de brief van de SP-HID niet. In de krant laat PCW-bestuurslid Laman weten dat het met de klachten wel meevalt. Volgens hem wordt de opschudding veroorzaakt door enkele bewoners die van alles verzinnen om maar minder stookkosten te hoeven betalen. Maar de Huurcommissie beantwoordt de brief wel. Zij heeft bij de PCW geïnformeerd wat er aan de hand is. Dat heeft waarschijnlijk tot gevolg dat de PCW in april 1980 een begin maakt met drainage om het grondwater onder de flats weg te krijgen. Daarbij blijkt dat de drainagebuizen er al liggen, maar totaal verstopt zijn. Ook worden op de bovenverdiepingen van alle flats oude warmtemeters vervangen.  Hebben de betreffende bewoners dan niet jaren lang te veel betaald? Verder maant Secretaris Leushuis van de Huurcommissie de bewoners aan de klachten bij de verhuurder te melden. De PCW heeft hem blijkbaar niet verteld dat dat al herhaaldelijk zonder effect gebeurd is. Tenslotte, zo schrijft Leushuis, kan elke bewoner individueel een uitspraak van de Huurcommissie over de hoogte van de stookkosten vragen. Dat dient te geschieden met een speciaal formulier en 10 gulden legeskosten.

Huurcommissie neemt de tijd, maar de PCW stuurt dwangbevelen.

In april 1980 gaat het buurtcomité samen met de SP-HID bij alle bewoners langs met de officiële formulieren van de Huurcommissie, waarop alle klachten en bezwaren tegen de stookkostenverhoging worden ingevuld. Die worden, zoals het hoort, allemaal bij de verhuurder, de PCW afgeleverd. Steeds meer bewoners weigeren de stookkostenverhoging te betalen.  Volgens de wet mag dat zolang de Huurcommissie geen uitspraak heeft gedaan.  Na vier maanden stuurt de PCW de formulieren door naar de Huurcommissie, die vervolgens meer dan anderhalf jaar de tijd neemt voordat een begin wordt gemaakt met behandeling. In september 1981 laat mevrouw Grolle van de Huurcommissie aan het Leidsch Dagblad weten dat de zaak in onderzoek is: “Er zijn rekeningen opgevraagd en de buitendienst gaat een inspectietocht maken langs de verwarmingsbuizen”. Zo laks als de PCW is met de klachtenformulieren zo snel gaat ze over tot het sturen van dwangbevelen aan de weigeraars. In mei 1980 krijgt de heer Koreman uit de Havikshorst bericht van gerechtsdeurwaarder J.M. van Belle dat hij binnen vijf dagen moeten betalen op straffe van “gerechtelijke invordering, waarbij tevens ontruiming van uw woning zal worden gevorderd”.

 

Vooroorlogse intimidatie

De SP protesteert heftig tegen zoveel onterechte intimidatie. In brieven aan de Huurcommissie, de gemeenteraad en het college van BenW schrijft Fenna Vergeer: “Zolang de zaak bij de Huurcommissie in behandeling is, is dit natuurlijk volstrekt onwettig. Bovendien lijkt het ons, dat een dergelijke vooroorlogse intimidatie niet bij het bestuur van een sociale instelling als een woningbouwvereniging past, een christelijke woningbouwvereniging nog wel.” Het actiecomité, bestaande uit W.Koreman, J.Florisson, J.Reyken en C.Kessels, stelt een ‘zwartboek’ samen, waarin de hele geschiedenis van het stookkostenprobleem gedetailleerd wordt beschreven. Het wordt toegestuurd aan het bestuur van de PCW, de Leidse gemeenteraad en aan alle fracties met een verzoek om de PCW te wijzen op haar plichten als sociale verhuurder. Ook wordt de hulp ingeroepen van de Wetenschapswinkel van de universiteit, die een onderzoek gaat doen naar de stookkosten in de Merenwijk. Dat bevestigt de stelling van de bewoners dat de isolatie onvoldoende is en er in het systeem warmteverlies optreedt. Dit alles leidt er toe dat de PCW in oktober 1981 eindelijk een begin maakt met het isoleren van de verwarmingsbuizen in de trapportalen.

Eindelijk uitspraak Huurcommissie: advies om alle huurders f 80,- terug te betalen.

In maart 1982, bijna twee jaar na de aanvraag, doet de Huurcommissie uitspraak over de hoogte van de servicekosten van het seizoen ’79-’80 bij één huurder, de heer Koreman van Havikshorst 75, dezelfde die in mei 1980 de deurwaarder op bezoek kreeg. De huurcommissie heeft vastgesteld dat alle 484 huurders 80 gulden teveel servicekosten hebben betaald en adviseert de PCW om dat bedrag terug te betalen. Een volgende periode is nog in onderzoek, maar de verwachting is dat de PCW daarover ook moet terugbetalen. Eindelijk gerechtigheid, vinden de bewoners.

Voorzitter De Geus van de PCW heeft zijn eigen wetten

Maar de PCW trekt zich niets van de uitspraak van de Huurcommissie aan. In het Leidsch Dagblad zegt voorzitter De Geus: “Die stookkosten-affaire is opgeblazen tot waanzinnige proporties… Wij laten ons niet dwingen door die Socialistiese Partij.” Daarop besluit de heer Koekebakker, ex-huurder van een PCW-flat in de Milanenhorst, naar de rechter te stappen, gesteund door de SP-HID. Op 30 maart 1983 wijst kantonrechter mr J.J.van Dijke vonnis, waarin staat dat de PCW f 66,34 teveel servicekosten over de periode ’78-’79 in rekening heeft gebracht. Maar De Geus heeft ook lak aan deze rechterlijke uitspraak. Samen met  SP-advocaat Bob Ruers stelt Fenna Vergeer een standaardbezwaarschrift op waarmee de overige 483 PCW-huurders terugbetaling van teveel betaalde servicekosten kunnen afdwingen. Inmiddels krijgt PCW-voorzitter De Geus het ook aan de stok over de stookkosten met huurders in de Paramaribohof en de Castellumweg.

Met de billen bloot in 11 afleveringen

Bij de gemeenteraadsverkiezingen in 1982 heeft de SP zijn intrede in de Leidse raad gedaan. SP-raadslid Cor Vergeer stelt de PCW-stookkostenzaak aan de orde in de gemeenteraad. Hij vraagt PvdA-wethouder Volkshuisvesting Tesselaar te bemiddelen. Die wil dat wel, maar voorzitter De Geus wijst een bemiddelingsvoorstel af. Dan machtigen 204 Horsten-bewoners de SP-HID in de persoon van Fenna Vergeer om een kort geding tegen de PCW aan te spannen. Vanwege de kosten wordt besloten om dat in cohorten te doen. Een groep van 19 huurders zullen beginnen, kosteloos gesteund door SP-advocaat Bob Ruers. Als de PCW niet voor alle bewoners over de brug komt, zullen andere groepen huurders volgen. Het Leidsch Dagblad volgt de zaak op de voet. In de rubriek ‘Steeds’ besteedt Jaap Visser er uitgebreid aandacht aan onder de kop “met de billen bloot” in 11 afleveringen.

 

PCW-advocaat Linskens verzint een truc

De PCW schakelt nu het bekende Leidse advocatenkantoor Geelkerken & Linskens in. Er volgt een juridisch steekspel, waarbij mr J.H.A. Linskens uiteindelijk aan het langste eind trekt. Hoewel volgens de wet de stookkosten jaarlijks moeten worden verrekend, weet hij een truc te verzinnen, waardoor dat voor de PCW in dit geval niet opgaat.  Hij beweert dat de stookkosten bij PCW in het seizoen 1977-’78 een negatief saldo had in een ‘gebroken boekjaar’ en dat dat toen ook niet verrekend is met de huurders. Pas na een andere indeling van het boekjaar zou dat nodig zijn. Daarom bestrijdt hij niet de cijfers van de Huurcommissie, maar wel de eerdere uitspraak van de kantonrechter. Tegen zoveel juristerij is de SP-advocaat niet opgewassen. Hij schat in dat verdere juridische stappen geen zin hebben. Namens de SP-HID reageert Fenna Vergeer in het Leidsch Dagblad: “Het blijft natuurlijk een trieste zaak dat de PCW zich zo weinig aan de bewoners gelegen laat liggen, maar op dit moment kunnen we echt niet anders doen dan de zaak laten rusten.”

Bronnen:

• SP-archief Vergeer, dossier 68 en 69 . Hierin alle originele pamfletten, brieven, verslagen, documenten, knipsels, foto’s etc.
• Leidsch Dagblad: 4/2/1980; 6/2/1980; 7/2/1980; 6/4/1980; 9/4/1980; 23/4/1980; 17/9/1981; 23/9/1981; 24/3/1982; 31/3/1982; 8/4/1982; 19/4/1983; 21/4/1983; 17/6/1983; 9/9/1983; 21/9/1983; 27/3/1984.
• Leidse Courant: 12/12/1980; 30/03/1982; 08/09/1983.
• Leids Nieuwsblad: 3/5/1983
• Merenpost 13/9/1983

Meer over Wonen: http://www.geschiedenisspleiden.nl/sp-en-wonen/