Dinsdagmiddag 21 augustus 1979 is het weer eens raak op het kruispunt Willem de Zwijgerlaan-Sumatrastraat. Gierende remmen, een klap, verschrikte ouders. Een kind dat probeert over te steken wordt door een auto gegrepen. De stoplichten doen het op dat moment niet, zoals wel vaker gebeurt. Bep Montanje woont in de Antillenstraat, vlak bij het kruispunt. Zij hoort de klap, gaat naar buiten en ziet de ontreddering van de buurtbewoners. Zij is lid van de SP en belt Cor Vergeer van de SP-Hulp en Informatiedienst (SP-HID).
De volgende dag wordt een pamflet van de SP-HID in de buurt verspreid. “Dit is een onhoudbare situatie. Nu de scholen weer begonnen zijn moeten elke dag tientallen kinderen met levensgevaar de Willem de Zwijgerlaan over steken. Sommige ouderen wagen het niet om naar de Kopermolen te gaan, omdat ze niet durven oversteken.” Er wordt een actiecomité van buurtbewoners opgericht, dat handtekeningen gaat ophalen onder de eis voor twee tunnels, bij de Sumatrastraat en bij de Kooilaan.
Wethouder Waal, Cor Vergeer (achter Waal), , r. mw. Montanje en mw. Groenendijk, LC 8sept79
Vrijdag 7 september bezoekt het actiecomité wethouder Cees Waal (PvdA) op het stadhuis. Bep Montanje, vergezeld door moeders met kinderen, overhandigt de wethouder meer dan 1000 handtekeningen en een brief aan de gemeenteraad. Op woensdag 24 oktober staat de brief op de agenda van de verkeerscommissie. De SP-HID roept buurtbewoners op om naar het stadhuis te komen.
Wethouder Waal, Cor Vergeer (achter Waal), , r. mw. Montanje en mw. Groenendijk, LD 8sept79
De raadsleden zijn geschrokken van het ongeluk en onder de indruk van de actie. De meerderheid van de commissie is het eens met de eisen en vindt dat er twee tunnels moeten komen. Maar wethouder Waal tempert de vreugde over het eerste succes. De Provincie wil de subsidie voor de tunnel bij de Kooilaan niet geven en voor de Sumatrastraat moet er eerst een verkeerscirculatieplan komen.
Moeten er nog meer doden vallen?
Zaterdagavond 19 januari 1980 is het opnieuw raak. Een 18-jarig meisje wordt bij het oversteken aangereden en overlijdt aan de gevolgen. Op zondagavond ligt er in de hele buurt een pamflet van de SP-HID in de bus, ondertekend door Bep Montanje. “Nu is het mooi genoeg geweest. Moeten er nog meer doden vallen? Wij zullen de autoriteiten laten zien dat het zo niet langer kan. Kom allemaal op dinsdag 22 januari om half vier naar de speelplaats op de hoek van de Sumatrastraat. Daar hoort u verder wat we gaan doen!”
Die dinsdag om vier uur blokkeren buurtbewoners, onder wie veel moeders met kinderen, het kruispunt op de Willem de Zwijgerlaan. Er worden pamfletten uitgedeeld aan de automobilisten, waarin de actie wordt uitgelegd en om begrip wordt gevraagd: “Wat zou u doen als uw kind wordt aangereden?” Dan arriveert de politie. Actieleider Cor Vergeer onderhandelt met hoofdcommissaris J.H. la Rivière, die begrip heeft voor de actie van de omwonenden. Afgesproken wordt dat de blokkade een kwartier mag duren en dat de politie zolang het verkeer zal regelen. En zo gebeurt het.
Voor wethouder Waal zijn de gebeurtenissen aanleiding om het actiecomité uit te nodigen voor een tweede gesprek op 7 februari 1980 op het stadhuis. De wethouder zegt dat hij het eens is met de eis voor twee tunnels, maar dat de bal bij Rijk en Provincie ligt voor de nodige financiën.
Brief minister aan actiecomité, 25sept79
Het actiecomité wil de wethouder wel een handje helpen en stuurt brieven aan het Provinciebestuur en de minister van Verkeer en Waterstaat. Al op 25 februari krijgt Bep Montanje antwoord van de minister: “Ik heb alle begrip en waardering voor uw actie…..” , maar de gemeente moet nog gegevens leveren voor de subsidie. Dus gaat het actiecomité nogmaals naar het stadhuis en dringt bij wethouder Waal aan om de nodige spoed. De wethouder schrijft in een brief van 4 maart dat de definitieve subsidieaanvraag voor de Kooilaan-tunnel de deur uit is en dat zijn ambtenaren druk bezig zijn met een plan voor de Sumatrastraat.
Leidse Courant 8 mei 1980
Tunnel bij Kooilaan!
Nu nog bij Sumatrastraat!
Midden in de vakantieperiode, op 5 augustus 1980, is er groot nieuws. Grote koppen in de krant en zelfs het NOS-journaal maakt er melding van: Minister Tuynman geeft toestemming voor een tunnel bij de Kooilaan. In het najaar wordt begonnen met werkzaamheden. Het actiecomité verspreidt een pamflet en claimt het succes. “ Maar we zijn er nog niet. Nu bij de Sumatrastraat nog!”
Leidse Courant 8 sept 1980
Dan wordt het zaterdag 6 september. Op het kruispunt bij de Sumatrastraat gebeuren binnen drie kwartier twee ongelukken waarbij een 71-jarige man en een 72-jarige vrouw gewond raken. De stoplichten deden het vanaf vrijdagmiddag niet meer.
Leidsch Dagblad 8 sept 1980
De emoties van de omwonenden lopen hoog op. De SP-HID besluit om met de buurtbewoners het kruispunt te blokkeren. De spontane actie wordt een succes mede door de medewerking van een aantal 27-MC-ers (bakkies) die auto’s oproepen het kruispunt af te sluiten. De blokkade, die de politie niet kan breken, duurt meer dan een uur. De buurtbewoners eisen dat eerst de stoplichten gerepareerd worden. Eerder gaan ze niet weg. De politie besluit mee te werken, organiseert een monteur, die helemaal uit Rotterdam moet komen en gaat het verkeer regelen.
Op 3 november 1980 gaat het actiecomité, mevr. Montanje, mevr. Groenendijk en de heren Van Gameren en Vergeer, weer naar het stadhuis want het is al een tijdje stil aan het front. Dan laat wethouder Waal hen een voorlopige schets zien voor een tunnel bij de Sumatrastraat. Hij belooft om voor 1 maart 1981 een uitgewerkt plan aan de buurtbewoners voor te leggen. Maar dat plan zal er nooit komen.
Leids Nieuwsblad 11nov81
Moeten er nog meer blokkades volgen?
In de herfstvakantie, de week van 19 tot 25 oktober 1981, gebeuren er op de Willem de Zwijgerlaan drie ongelukken. Een jongen loopt zwaar lichamelijk letsel op en verder is er veel materiële schade. In een brief aan BenW en de Gemeenteraad maakt de SP-HID de balans op van de voortgang van de tunnelplannen. Waarom is er nog steeds geen begin gemaakt met de aanleg van de tunnel bij de Kooilaan, waarom is er nog steeds geen definitief plan voor de tunnel bij de Sumatrastraat, vraagt zij aan het gemeentebestuur. Moeten er nog meer ongelukken gebeuren? Moeten er nog meer blokkades volgen?
Met de aanleg van de fiets- en voetgangerstunnel bij de Kooilaan wordt in 1982 een begin gemaakt. Dat is een grote vooruitgang voor de bewoners van Leiden Noord en de Kooi. Een tunnel bij de Sumatrastraat blijkt technisch zo moeilijk in verband met ondergrondse kabels en leidingen dat het hele plan wordt afgeblazen. Pas na 2000 worden bij de algehele herinrichting van de Willem de Zwijgerlaan twee lange tunnels voor autoverkeer en veilige oversteekplaatsen gemaakt. Het inzicht dat die nodig waren is mede te danken aan de acties van de SP-HID samen met de buurtbewoners voor tunnels bij de Willem de Zwijgerlaan.
Bronnen:
- SP-archief Vergeer, dossier 60. Hierin alle originele pamfletten, brieven, verslagen, documenten, knipsels, etc
- foto’s SP-fotoarchief Vergeer in media.sp
- Leidsch Dagblad: 8/9/79; 23/1/80; 6/9/80; 8/9/80
- Leidse Courant: 8/9/79; 23/1/80; 8/5/80; 8/9/80
- Leids Nieuwsblad: 11/11/81
- Haagse Courant: 23/1/1980
Meer over wonen: http://www.geschiedenisspleiden.nl/sp-en-wonen/