SP maakt plan voor werk

Op 1 januari 1982 zijn er in Leiden volgens gegevens van het Arbeidsbureau 4.500 mensen als werkloos ingeschreven. Daar zijn 1369 bouwvakkers bij. Ook zijn er in Leiden 5.200 woningzoekenden bij Bureau Huisvesting van de gemeente ingeschreven en zijn er nog veel meer woningzoekenden die niet ingeschreven kunnen worden. Bovendien is het met het onderhoud van vele woningcomplexen zeer slecht gesteld. Dat zijn de gegevens waarmee de SP in Leiden aan de slag gaat vóór de raadsverkiezingen van juni 1982. Zij stelt een Plan voor Werk op.

 “Werk genoeg voor Leidse bouwvakkers, zou je zeggen. Maar waarom wordt er dan toch lang niet zo veel gebouwd en onderhouden als nodig is? De reden is dat de investeerders niet genoeg kunnen verdienen aan de bouw en het onderhoud van goede en betaalbare woningen. Wel worden er dure koopflats gebouwd bijv. aan de Papiermolen, Morssingel en het Galgewater, die natuurlijk veel te duur zijn voor Leidse woningzoekenden en dan ook langdurig leeg staan.

Daarom moet de gemeente zelf overgaan tot de oprichting van een gemeentelijk bouwbedrijf zonder winstoogmerk om goede en betaalbare woningen te bouwen. Zo sla je twee vliegen in één klap: woningen voor Leidse woningzoekenden en Leidse bouwvakkers aan het werk.” Dat staat in het Plan voor Werk dat de SP in mei 1982 publiceert.

Plan voor Werk

 Werkloze bouwvakkers aan het werk. Wat moet dat kosten?

In het SP-plan voor Werk staat daarover:

“De 1369 Leidse bouwvakkers die geen werk hebben krijgen een WW-uitkering. Dat kost de overheid momenteel 1369 x f 24.225,- = f 33.164.025,- bruto per jaar. Als de gemeente aan deze bouwvakkers hun volle loon zou uitbetalen, 25% bovenop hun uitkering, zouden ze in loondienst bij een gemeentelijk bouwbedrijf kunnen werken. Per werkloze bouwvakker kost dat de gemeente f 8.080,80 bruto per jaar. Let wel: voor ruim 8000 gulden per jaar kan de gemeente een werkloze bouwvakker voor een volledig CAO-loon aan het werk helpen.”

Werkloze docenten weer voor de klas

In het SP-plan voor werk staat nog een voorbeeld: te grote klassen en werkloze leerkrachten:

“In Leiden zijn er volgens de gegevens van het Arbeidsbureau 426 mensen in het onderwijs werkloos. Toch is het gemiddeld aantal kinderen per klas erg groot: 31. De 426 werkloze leerkrachten krijgen nu een uitkering van gemiddeld f 22.734,- bruto per jaar. Als de gemeente daar 25% bovenop legt, kunnen deze leerkrachten aan het werk voor hun volle salaris. Dat kost de gemeente f 7.578,- bruto per leerkracht per jaar. Daarmee slaan we twee vliegen in één klap: werkloze leerkrachten hebben weer werk en een groot probleem in het onderwijs verdwijnt. Ter vergelijking: de regering heeft voor het scheppen van één arbeidsplaats f 100.000,- nodig.”

 

Massaontslagen in Leiden

De tijd dat de SP in Leiden haar Plan voor Werk opstelt wordt gekenmerkt door massaontslagen bij Leidse industriële bedrijven. Daarvan hier enkele voorbeelden

• Wolspinnerij Ede, de laatste Leidse textielfabriek, 1981
  

  Leidsch Dagblad 23/1/1981

In januari 1981 bezetten de 46 werknemers van wolspinnerij Ede aan de Kanaalweg hun fabriek. Ze moeten de WW in volgens directeur S. Lootsma.

 

Ze voelen zich belazerd door dezelfde directeur, die een paar maanden geleden nog zei dat hij al het personeel wilde behouden onder voorwaarde van loonmatiging. Door een bezetting willen de werknemers er nog een fatsoenlijk afvloeiingsregeling uitslepen. Directeur Lootsma laat in het Leidsch Dagblad weten: “Een sociaal plan is een kwestie van loven en bieden, het is een marktsituatie”. En als er een akkoord met de bonden is zegt hij: “Zo, dan kan de ontslagaanvrage meteen de deur uit.”

• Massaontslagen bij Adler, 1981
  

  Demonstratie voor werk bij Adler, Haarlemmerstraat 1981

Op zaterdag 28 maart 1981 vindt er in Leiden een grote demonstratie plaats voor behoud van werkgelegenheid bij Adler, een fabriek van schrijfmachines aan de Rooseveltstraat. De laatste jaren zijn er bij Adler in Leiden honderden arbeidsplaatsen verloren gegaan. Van 1200 in 1970 naar 700 nu, van wie veel ‘gastarbeiders’.

 

Zij hebben van de Duitse directeuren te horen gekregen dat ze te duur zijn en dat de fabriek gaat sluiten. Weer worden honderden Leidenaren werkloos.

• Fasson gaat dicht, 1983

In 1983 maakt de directie van Fasson aan de Lammenschansweg in Leiden bekend dat ze de fabriek wil sluiten. Fasson is onderdeel van de Amerikaanse multinational Avery International, een concern met een jaaromzet van 700 miljoen dollar.

De fabriek van zelfklevende materialen wordt verplaatst naar Turnhout in België. Dat gebeurt pas na een aantal conflicten met de gemeente en de bonden. Wel wil directeur van dienst op 25 juni 1985, de heer Westerbeek, nog even kwijt dat de dreigende milieumaatregelen van de gemeente de oorzaak zijn van de sluiting van Fasson.

Een paar maanden vóór de sluiting wordt bekend dat Fasson duizenden vaten chemisch afval met tolueen, aceton en lijmresten illegaal heeft gestort in het Gelderse Lunteren.

De discussie over de taak van de overheid bij de bestrijding van werkloosheid is nu nog steeds actueel. Misschien wel actueler dan ooit. In 2016 lanceert de Amsterdamse  SP-wethouder Arjan Vliegenthart (¹)  een plan dat vergelijkbaar is met het Leidse SP-plan van 1982: Plan voor perspectiefbanen (²).  Om mensen uit de werkloosheid te helpen wordt hen een gesubsidieerde baan aangeboden met volwaardig loon. Na een bepaalde periode wordt de gesubsidieerde baan omgezet in een normaal arbeidscontract. Het Amsterdamse SP-raadslid Peter Kwint daarover: “Dit is een gigantische breuk met het verleden. Geen dwangtrajecten, niet aan het werk onder het minimumloon, maar toegroeien naar een vaste baan, met volwaardig loon.”

Bronnen:

• SP-archief Vergeer, dossier 76. Hierin alle originele pamfletten, folders, brieven, verslagen, documenten, knipsels, foto’s etc.
• Leidsch Dagblad: 23/1/1981; 22/4/1983
• Leidse Courant: 11/5/1981
• Leids Nieuws, Tribune febr. 1981; april 1981; mei 1983

Lees meer over werk en inkomen: http://www.geschiedenisspleiden.nl/sp-en-werk-inkomen/

1.   Zie: Arjan Vliegenthart
2.   Zie: Plan voor perspectiefbanen