Bezetting Bureau Huisvesting

Bezetting Bureau Huisvesting leidt tot overwinning!

Op donderdag 15 maart 1973 stappen de families Kramer en Lardé het Bureau Huisvesting aan de Hooigracht binnen, dat de woonruimteverdeling in Leiden verzorgt. De twee gezinnen hebben thermosflessen bij zich, en broodjes en speelkaarten. Ze maken het zichzelf gemakkelijk: Ze zijn namelijk niet van plan te vertrekken, voordat ze alle twee een nieuwe woning hebben gekregen.

“We vechten voor een rechtvaardige zaak”

En dat is nodig ook. De familie Lardé woont met vijf kinderen in een eenkamerwoning met zolder. De familie Kramer woont met acht (!) kinderen in een woning met drie kamers (een woonkamer, twee slaapkamers). Dochter Willy Kramer (21) vertelt het Leidsch Dagblad: ‘Je kan dat toch geen slapen noemen. Ik sta elke dag met spierpijn op, ik slaap met m’n broertjes van veertien en negen in een bed. Je kan nooit vroeg naar bed, want iedereen moet door je slaapkamer heen. De wc staat vlak naast m’n bed.’

De twee gezinnen staan niet alleen. Zij worden geholpen door Margreet Zijlstra en andere leden van de Bond van Huurders en Woningzoekenden (BHW), die al snel samen met de kinderen buiten pamfletten uit gaan delen.

Daarin staat: ‘We blijven hier net zo lang zitten totdat we zeker weten dat er een oplossing is gevonden. … We vechten voor een rechtvaardige zaak.’ De gezinnen Kramer en Lardé zijn overigens oude bekenden. Cor Vergeer zegt daar nu over: ‘We kenden hen al een tijd. Het waren zo’n beetje de eerste mensen met wie we in contact kwamen, toen wij als kersverse SP’ers de buurt in gingen. Zij woonden in de Haver- en Gortbuurt.’ Volgens Cor Vergeer was de actie een bewijs hoe sterk de BHW was geworden: ‘We konden dat nu aan. We hadden zoveel kennis in de stad, zoveel goodwill en steun. We waren in veel wijken actief. Toen we van deze twee “crepeergevallen” hoorden, besloten we er een krachtige actie van de maken.’

“We hebben toch steeds prettig gepraat?”

En dat is nodig ook, want een gesprek met de ambtenaar levert niets anders op dan de woorden: ‘We hebben geen grote woningen, ik kan echt niets voor u doen. Als ze er zijn doen we heus wel wat. We hebben toch steeds prettig gepraat?’ Waarop mevrouw Kramer antwoordt: ‘Ja, an me neus. We praten nu al jaren prettig maar we gaan wel langzaam kapot.’ Fenna Vergeer herinnert zich de opstelling van de twee moeders: ‘Wat vooral indruk op mij maakte was de vastberadenheid van die vrouwen. Want dat waren matrones, die lieten niet zomaar over zich heen lopen. Het waren ook hele lieve mensen, echte vrouwen van het volk.’

Aanvankelijk stellen directeur Dekker en wethouder Ham dat er geen huizen beschikbaar zijn voor grotere gezinnen. Er wordt urenlang gewacht en gepraat, maar woningen worden er niet aangeboden, en dus gaan de gezinnen niet weg.

Cor Vergeer: ‘Wat ik me herinner is dat Dekker, de directeur van Bureau Huisvesting, op een gegeven moment zei dat we weg moesten, maar er was geen haar op ons hoofd die daar aan dacht. We bleven gewoon. En hij was daarvan óók onder de indruk. Toen ik dat zag – en inmiddels kwam de wethouder binnen en Akse, de belangrijkste ambtenaar volkshuisvesting – toen wíst ik dat we dit konden winnen.’

Volgens het Leidsch Dagblad ‘vroeg men de families begrip te tonen voor de moeilijkheden van de wettelijke instanties en steeds kwam men terug op hetzelfde punt: er zijn geen woningen voor grote gezinnen. De families weigerden echter nog langer begrip te tonen’. Of, zoals de De Buurtkrant stelde: ‘Beide gezinnen hebben al enkele jaren een urgentieverklaring. Van de autoriteiten hebben ze jarenlang alle begrip ondervonden en gevoelige brieven ontvangen… maar geen huis!’ En daar komt nog iets bij: ‘De BHW’ers, die samen met verschillende buurtcomités de leegstaande woningen in Leiden hebben geïnventariseerd, konden aantonen dat er wél huizen leegstaan.’

Cor Vergeer: ‘Ja, dat was prachtig! Blikman was de voorzitter van het BHW-buurtcomité in de Zeeheldenbuurt. Hij kende die wijk op zijn duimpje. Tijdens de bezetting was er een lange discussie over welke huizen er vrij waren in die buurt. Uiteindelijk bleek dat zelfs Dekker, de directeur van het Bureau Huisvesting daar geen goed overzicht van had. Blikman werd erbij gehaald en die wist het precies. Hij kwam dus langs met een lijstje met adressen. Daar hadden ze niet direct van terug.’ Het Leidsch Dagblad beschrijft wat er vervolgens gebeurde: ‘Toen de wethouder bleef bij zijn bewering, dat er geen huizen zijn, maakten de families zich klaar voor de nacht. Er kwamen stretchers en slaapzakken aangerukt. Spoedig daarna, om een uur of acht, werden de twee echtparen binnengeroepen en kregen ze te horen dat er een plaatsje voor hen was gevonden.’

“Ik ga niet van een kippenhok naar een varkenskot.”

De familie Kramer krijgt een zeskamerwoning in de Leemansstraat aangeboden. Voor het gezin Lardé komt er een tijdelijke oplossing in de vorm van een vierkamerwoning in de Oosterstraat. De familie Lardé is daarmee goed geholpen, maar de familie Kramer staat een teleurstelling te wachten. Mevrouw Kramer: ‘We waren zo blij, dat we eindelijk een huis hadden. Vrijdag gingen we naar huisvesting om de sleutel te halen en toen sloeg ons de schrik om het hart. De wethouder had ons een zeskamerwoning in de Leemanstraat toegezegd, op nummer 22. Aan de sleutel hing een kaartje met 32.’ Het huis blijkt weinig groter dan het huis vanwaar ze komen: ‘Drie piepkleine slaapkamertjes die al vol zijn als er twee bedden op staan.’  En daar nemen zij geen genoegen mee: ‘Ik ga niet van een kippenhok naar een varkenskot’, zegt  mevrouw Kramer tegen De Buurtkrant.

De familie besluit samen met de BHW verdere actie te ondernemen. Ze kraken een gerenoveerde zeskamerwoning in de Munnikenstraat, die al een jaar leegstaat. Fenna Vergeer: ‘We hebben voor die kraakactie een uitgebreid pamflet gemaakt om in de buurt te verspreiden, waarin we uitlegden dat het hier om een noodgeval ging, en dat het nodig was om het stadsbestuur op deze manier onder druk te zetten.’ Wethouder Ham reageert fel op de gang van zaken: ‘Er is hier sprake van een doodgewone vergissing, die in alle panieksituaties kan voorkomen.’ Enkele dagen later krijgt de familie Kramer toch een grotere woning aangeboden, in de Agaatlaan.

De families Kramer en Lardé blijven de BHW in de jaren die volgen steunen. Toen wethouder Ham bijvoorbeeld in een interview stelde dat de BHW ‘de nood van de mensen gebruikt voor andere doeleinden’, reageert mevrouw Kramer direct met een felle ingezonden brief.: ‘Ik was zelf een slachtoffer van de woningnood. Ik heb Bureau Huisvesting platgelopen. Daarom ben ik lid geworden van de BHW, om tegen de woningnood te vechten. En voor welke andere doeleinden ik gebruikt word, dat moet meneer Ham maar eens uit komen leggen.’ De actie brengt de BHW veel media-aandacht. Er komen ‘tientallen reacties’ binnen en er is sprake van ‘groot medeleven van alle kanten’. In de maanden erop zou de bond op dit succes voortbouwen en een aantal grote acties opzetten.

Bronnen

• SP-archief Vergeer, dossier 19. Hierin alle originele pamfletten, brieven, verslagen, documenten, knipsels
•  foto’s SP-archief Vergeer in media.sp
• Leidsch Dagblad 15-3-1973; 16-3-1973; 19-3-1973; 10-11-1973;17-11-1973.
• BHW-Buurtkrant nr.4-1973.

Meer over wonen: http://www.geschiedenisspleiden.nl/sp-en-wonen/

Lees ook over de betekenis van de BHW in Leiden.