Kan ik u besmetten met een ziekte? Duizenden kaartjes met die vraag worden in het najaar van 1981 naar inwoners van allerlei landen in Europa gestuurd door Nederlandse burgers. Het comité ‘Van Mens tot Mens’ ontketent een sneeuwbalactie ter verspreiding van de Hollanditis, het verzet tegen de kernwapenwedloop. Ook in Leiden wordt het virus verspreid.
In 1981 woedt de discussie over de plaatsing van kernwapens en de wapenwedloop volop. Niet alleen in Nederland maar in heel Europa. De Amerikaanse president Reagan heeft het besluit genomen om tot productie van de neutronenbom over te gaan en kernwapens aan de NAVO-bondgenoten te leveren. De NAVO heeft besloten om 572 nieuwe Amerikaanse atoomraketten in Europa te stationeren. Nederland zou er 48 op haar grondgebied moeten plaatsen.
(1) De VPRO besteedt in een serie op tv uitgebreid aandacht aan de gevaren van kernbewapening. In een van de uitzendingen zegt de uitvinder van de neutronenbom, Samuel Cohen, “Ik kan alleen maar zeggen dat u pech heeft in Europa te wonen.” In het pamflet ‘Hollanditis over Europa’ schrijft het comité Van Mens tot Mens: “Wie de ontwikkelingen van de laatste jaren bekijkt ziet dat de wereld stap voor stap richting kernoorlog loopt. Onbetwiste aanvoerder daarbij zijn de Verenigde Staten van Amerika. 
Wapensysteem na wapensysteem wordt daar uitgevonden, verheerlijkt, in productie genomen en vervolgens aan de West-Europese bondgenoten geleverd. Onder het mom van bescherming van het Vrije Westen worden de miljarden aan winst in de bewapeningsindustrie glimlachend door de Amerikaanse ondernemers opgestreken. Die winst moet betaald worden door de inwoners van West-Europa, die in ruil daarvoor hun toekomst nog meer bedreigd zien.”
Stuurt u mij een berichtje wanneer u besmet bent?
In september 1981 wordt op initiatief van enkele Leidse SP’ers, Peter Bronkhorst, Frans Sueters en Fenna Vergeer, een plaatselijk comité van Van Mens tot Mens opgericht.
Het comité heeft prachtig actiemateriaal, dat een sneeuwbaleffect te weeg brengt. Iedereen kan een ‘werkpakket’ bestellen met 5 enveloppen voor 5 gulden. In elke envelop zitten 5 kaartjes en adressen uit een telefoonboek van willekeurige burgers uit verschillende landen in Europa.
Leidsch Dagblad 2/11/1981
De bedoeling is dat de enveloppen uit het werkpakket voor één gulden per stuk weer verspreid worden onder vijf andere mensen, die op hun beurt de kaarten naar de bijgeleverde adressen in heel Europa versturen. Zo betaalt de actie zichzelf. “Kan ik u besmetten met een ziekte” staat er op de kaartjes. “De grote meerderheid van het Nederlandse volk is tegen de productie van nieuwe kernwapens…
Leidse Courant 2/11/1981
De wil om de vrede te bewaren wordt sterker en sterker. In de Verenigde Staten noemt men deze vredesbeweging De Hollandse Ziekte. …Help mee de Hollandse Ziekte te verspreiden…. Stuurt u mij een berichtje wanneer u besmet bent?”
Het virus slaat aan.
De van Mens tot Mens-actie loopt als een trein. Eind oktober zijn er al meer dan 5000 werkpakketten in Leiden en omgeving besteld en verspreid. Ook in andere Europese landen verspreidt het virus zich.
Leidsch Dagblad 21/11/1981
In oktober 1981 komen 250.000 mensen in de West-Duitse hoofdstad Bonn bijeen voor een indrukwekkende demonstratie. Er worden spandoeken met “Wir haben Hollanditis” meegedragen. In Sassenheim, Voorschoten en Leiderdorp worden plaatselijke Van Mens tot Mens-comité’s opgericht, die met de verspreiding van de werkpakketten aan de slag gaan. 
Dan wordt bekend dat op initiatief van het Interkerkelijk Vredescontact (IKV) (2) van Mient-Jan Faber een grote vredesdemonstratie in Amsterdam wordt georganiseerd. In Leiden wordt door het comité van Mens tot Mens volop meegewerkt om mensen te mobiliseren voor de demonstratie.
400.000 mensen demonstreren tegen kernwapenwedloop.
De Tribune (4), dec.1981
Op zaterdag 21 november vindt de grootste na-oorlogse demonstratie plaats in Amsterdam. Meer dan 400.000 mensen lopen mee in een massale vredesdemonstratie, onder wie militairen in uniform. Sprekers van CDA en PvdA , partijen die samen met D66 het kabinet Van Agt/Den Uyl vormen, worden uitgefloten. De werkpakketten van Van Mens tot Mens vinden gretig aftrek. Op 1 december zijn er landelijk al 750.000 briefkaarten verspreid om verstuurd te worden naar inwoners van Bonn, Brussel, Londen, Rome en Parijs. Overal in West-Europa begint het besef door te dringen dat de waanzin van de bewapening ervoor gezorgd heeft dat Europa tot een potentieel slagveld verworden is. In vele Europese hoofdsteden vinden massale demonstraties plaats. Zelfs bij de legerleiding en binnen de NAVO gaan er stemmen op tegen de kernwapenwedloop.
Van Mens tot Mens met Kerst bij Leidse kerken
De actie krijgt een extra ‘boost’ als de kerken zich achter de leuze van het IKV scharen: ‘Kernwapens de wereld uit, te beginnen uit Nederland’.
Vlak vóór Kerstmis schrijven Frans Sueters en Peter Bronkhorst namens het comité van Mens tot Mens een brief aan alle pastores van Leidse kerken: “ Omdat Kerstmis bij uitstek het feest van de vrede is, lijkt het ons ook bij uitstek de tijd om mensen aan te sporen zich actief in te zetten voor de vrede.” Zij vragen in de brief aan de pastores om in hun preek aandacht te besteden aan de actie van Van Mens tot Mens. En zo gebeurt het dat SP’ers de nachtmis bezoeken in verschillende Leidse kerken en na afloop met een standje voor de kerk staan met de werkpakketten van Van Mens tot Mens, die gretig aftrek vinden.
Meer dan 1 miljoen Hollanditis-kaarten verspreid.
Het comité van Mens tot Mens maakt bekend dat op 1 januari 1982 meer dan 1 miljoen kaarten zijn verspreid. Overal in Europa doet het hollanditis-virus zijn werk.
Leidsch Dagblad 1/12/1981
In Genève beginnen in januari besprekingen tussen de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie over beperking van kernwapens, het START-verdrag (3), het vervolg op het SALT-verdrag.
Leidse Courant 3/12/1981
In 1983 protesteren nog eens meer dan een half miljoen mensen in Den Haag tegen de plaatsing van kruisraketten. Er moet nog een lange strijd worden gevoerd voordat de kernwapens de wereld uit zijn, te beginnen uit Nederland. Maar het hollanditus-virus is niet meer uit te bannen.
Bronnen:
- SP-archief Vergeer, dossier 70. Hierin alle originele pamfletten, brieven, verslagen, documenten, knipsels, foto’s etc.
- Leidsch Dagblad: 2/11/1981, 21/11/1981, 23/11/1981, 24/11/1981, 25/11/1981, 1/12/1981.
- Leidse Courant: 2/11/1981, 3/12/1981.
- Tribune: nummers 19, 20, 21, 22, 23 van 1981.
- VPRO documentaire van Frank Wiering ‘Het monster’ 1981.
Meer over oorlog en vrede: http://www.geschiedenisspleiden.nl/sp-en-oorlog-en-vrede/
(1) Zie: Anti kernwapenbeweging
(2) Zie: Interkerkelijk Vredeskontakt (IKV)
(3) Zie START-verdrag
(4) Tribune